ارزیابی نقش دولت در رشد فیزیکی شهرهای ایران با تاکید بر تغییر کارکرد اجرایی- سیاسی. مورد اردبیل

شهر و شهرنشینی همواره تحت تاثیر سیاست های کلان بوده است؛ چنانچه تصمیمات کوچک در سطح ملی و فراملی، تاثیرات عمیقی بر آن گذارده و همواره بصورت پدیده ای متغیر، تحت تاثیر عوامل متفاوتی توسعه یا رکود می یابد. شهر اردبیل بعد از 1372 به دنبال انتخاب شدن به عنوان مرکز استان اردبیل، بسیار تحت تاثیر سیاست ها و اقدامات دولت قرار گرفته است و جمعیت و مساحت آن بسیار افزایش یافته است. از طرفی از آنجا که این شهر بر بستر زمین های کشاورزی قرار گرفته است، تاثیر اقدامات دولت در زمینه گسترش کالبدی و فیزیکی شهر باعث شده است تا بخش وسیعی از اراضی کشاورزی پیرامون این شهر به زیر ساخت و ساز و کاربری های شهری برود. در این تحقیق به بررسی تاثیر نقش سیاسی- اجرایی دولت در گسترش کالبدی شهر و تغییر کاربری اراضی کشاورزی پیرامون شهر پرداخته شد و روش مورد استفاده برای تحلیل در این پژوهش روش توصیفی و تطبیقی بوده که در آن برای ترسیم نقشه گسترش شهر از تصاویر ماهواره ای و با استفاده از نرم افزار idrisi بهره گرفته شد. نتایج تحقیق نشان می دهد، عوامل محیطی و طبیعی، اقتصادی و جمعیتی تاثیرگذار بر گسترش شهری اردبیل به تاسی از نیروی قدرتمند دولت بوده است و دولت به صورت غیر مستقیم این عوامل را متاثر ساخته است. چنانچه مساحت اراضی ساخته شده این شهر در سال1363(قبل از مرکزیت استان) حدود 1829 هکتار بوده که با سیر صعودی خود در سال1388 به 3975 هکتار می رسد؛ یعنی در یک دوره25 ساله، مساحت ارضی ساخته شده آن حدود دو برابر می شود؛ از سوی دیگر سیاست های دولت در زمینه زمین و مسکن و تدوین و اجرای طرح های توسعه شهری در تغییر کاربری اراضی کشاورزی حاشیه و داخل این شهر تاثیر بسزایی داشته است؛ بعبارتی اراضی حاصلخیز و باغات به نفع اراضی ساخته شده، تغییر کاربری می دهند. چنانچه اراضی باغات در سال 1363 مساحتی حدود 548 هکتار داشته که در پایان دوره مطالعه(1388) مساحت آن به 190 هکتار تنزل می یابد.